حتی اگر خاک حاصلخیز باشد و نور کافی وجود داشته باشد، بدون نیتروژن، هیچ گیاهی نمی‌تواند رشد کند. نیتروژن یا همان "ازت" عنصری مهم در ساختار پروتئین‌ها، کلروفیل و DNA گیاهان است و نقش آن در کشاورزی چیزی فراتر از یک تغذیه ساده است؛ کود نیتروژن محرک اصلی رشد رویشی، برگ‌دهی و سرسبزی گیاه به‌شمار می‌رود. در این مقاله، با بررسی دقیق انواع کود نیتروژن، روش‌های مصرف، زمان‌بندی مناسب و کاربرد آن در محصولات مختلف، به شما کمک می‌کنیم تا بیشترین بهره را از این کود ارگانیک ببرید.
در نگاه اول ممکن است «کود نیتروژن» و «کود ازت» دو نوع متفاوت به‌نظر برسند، اما در واقع این دو واژه اغلب ب یک معنا به‌کار می‌روند. «ازت» ترجمه فارسی عنصر Nitrogen است و به همین دلیل، هر نوع کودی که منبعی از نیتروژن داشته باشد، می‌تواند تحت عنوان «کود ازت» یا «کود نیتروژن‌دار» شناخته شود.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، نوع ترکیب نیتروژن در کودهاست. نیتروژن می‌تواند در شکل‌های مختلفی مانند:
اوره
نیترات آمونیوم
سولفات آمونیوم
نیترات کلسیم
در کودهای کشاورزی وجود داشته باشد. هر یک از این اشکال، ویژگی‌های خاص خود را در جذب، سرعت آزادسازی و تأثیرگذاری بر خاک و گیاه دارند.
بنابراین، کود ازت در واقع همان کود نیتروژن است، اما اصطلاح «ازت» بیشتر در میان کشاورزان رواج دارد و اصطلاح «نیتروژن» در متون فنی و تخصصی استفاده می‌شود.
نیتروژن، یکی از مهم‌ترین عناصر مورد نیاز برای رشد گیاه است. زمانی که خاک نتواند مقدار کافی از این عنصر را فراهم کند، گیاه دچار علائم واضحی می‌شود که شناسایی به‌موقع آنها می‌تواند از کاهش عملکرد جلوگیری کند. در ادامه به مهم‌ترین علائم کمبود نیتروژن اشاره می‌کنیم:
زرد شدن برگ‌های پیر:
اولین نشانه کمبود نیتروژن، زردی برگ‌های پایین گیاه است؛ زیرا نیتروژن از بافت‌های پیر به بافت‌های جوان منتقل می‌شود.
کاهش رشد گیاه:
رشد گیاه کند می‌شود، طول میان‌گره‌ها کاهش می‌یابد و گیاه ظاهری کوتاه و ضعیف پیدا می‌کند.
کاهش سطح برگ و باردهی پایین:
گیاه برگ‌های کمتری تولید می‌کند و توانایی فتوسنتز آن کاهش می‌یابد که در نهایت منجر به کاهش گل‌دهی و میوه‌دهی می‌شود.
رنگ‌پریدگی عمومی:
کل گیاه ممکن است کم‌رنگ‌تر از حالت طبیعی به نظر برسد، به‌خصوص در خاک‌های شنی یا بسیار مرطوب.
تأخیر در رسیدن محصول:
گیاهانی که دچار کمبود نیتروژن هستند، اغلب دیرتر به مرحله بلوغ و برداشت می‌رسند.
استفاده درست از کود نیتروژن (ازت) تنها به انتخاب نوع مناسب آن محدود نمی‌شود؛ استفاده در زمان درست نیز نقش بسیار مهمی در اثرگذاری و بهره‌وری دارد. نیتروژن در زمان رشد رویشی بیشترین تاثیر را دارد، اما نحوه و زمان کاربرد آن در محصولات مختلف تفاوت دارد:
| نوع گیاه | زمان توصیه‌شده |
| درختان میوه | قبل از شروع رشد فعال (اوایل بهار) + تقویت در اواسط تابستان |
| گندم و جو | زمان کاشت + پنجه‌زنی + مرحله خوشه‌دهی |
| برنج | قبل از آبگیری خزانه + بعد از نشاکاری + مرحله پنجه‌زنی |
| سبزیجات | پس از رشد اولیه برگ‌ها + تکرار در فواصل ۱۵ تا ۲۰ روز |
| گلخانه‌ای | در طول دوره رشد رویشی به‌صورت کنترل‌شده و منظم |
برای درختان میوه، توصیه می‌شود از کود نیتروژن بالا با ترکیبات ارگانیک استفاده شود.
کود اوره نیز مناسب است، اما بهتر است به‌صورت تقسیم‌شده در دو یا سه نوبت و همراه با آب آبیاری مصرف شود تا از شسته شدن آن جلوگیری شود.
در درختان دچار کمبود شدید، محلول‌پاشی اوره با دز کم هم مؤثر است.
گندم: ⅓ در زمان کاشت، ⅓ در پنجه‌زنی، ⅓ در خوشه‌دهی
برنج: مصرف مرحله‌ای با توجه به رشد خزانه و ساقه‌رفتن
ذرت: استفاده پایه‌ای در کاشت + تقویت در مرحله ۴ تا ۶ برگی
سبزیجات: بعد از استقرار گیاه، اوره را در چند نوبت با فاصله ۱۰–۱۵ روز مصرف کنید
کود نیتروژن (ازت) یکی از مؤثرترین عوامل در افزایش رشد و عملکرد گیاه است. استفاده اصولی از آن می‌تواند مزایای قابل‌توجهی به‌همراه داشته باشد:
افزایش رشد رویشی (برگ، ساقه، شاخه‌ها)
سبزتر شدن گیاه به‌دلیل تولید بیشتر کلروفیل
تحریک گل‌دهی و میوه‌دهی در زمان مناسب
تقویت مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و تنش‌ها
بهبود عملکرد نهایی محصولات زراعی و باغی
کمک به ساخت پروتئین‌ها و آنزیم‌های گیاهی
کود نیتروژن یا همان کود ازت، یکی از ضروری‌ترین عناصر برای رشد، توسعه و افزایش عملکرد گیاهان زراعی، باغی و گلخانه‌ای است. شناخت زمان مناسب، روش صحیح مصرف، و انتخاب نوع مناسب کود نیتروژنه (اوره، نیترات، آمونیوم و...) می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در کیفیت و کمیت محصول ایجاد کند. با توجه به مزایای آن در رشد رویشی، تولید کلروفیل، گل‌دهی و مقاومت گیاه، می‌توان گفت که نیتروژن پایه‌ای‌ترین تغذیه گیاهان است؛ البته به شرطی که در مقدار و زمان درست استفاده شود.
سوالات متداول
آیا کود نیتروژن برای همه گیاهان مناسب است؟
بله، بیشتر گیاهان به نیتروژن نیاز دارند، اما مقدار آن بسته به نوع گیاه، مرحله رشد و شرایط خاک متفاوت است.
بهترین زمان مصرف کود نیتروژن چه زمانی است؟
در ابتدای فصل رشد و هنگام رشد رویشی (مثل توسعه برگ‌ها)، معمولاً بهترین زمان استفاده از کود نیتروژن است.
مصرف زیاد کود نیتروژن چه عوارضی دارد؟
باعث سوختگی برگ، رشد زیاد و بی‌ثمر، کاهش مقاومت به آفات و آلودگی محیط زیست می‌شود.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها